Doc.gr
Posted: Sunday, 23 March 2014
Ιατρική στο Διαδίκτυο
Πώς μαθαίνουν οι γιατροί;
Υπάρχουν τρεις ουσιαστικές πηγές γνώσης για κάθε γιατρό. Η πρώτη είναι τα μεγάλα ιατρικά βιβλία στα οποία αναγράφεται γνώση εμπεριστατωμένη και ως ένα βαθμό αδιαμφισβήτητη (textbooks), τα οποία γράφονται με βάση το σύνολο της έως τότε βιβλιογραφίας. Η δεύτερη είναι η εμπειρία του ίδιου του γιατρού. Η τρίτη πηγή είναι η πιο πρόσφατη και «φρέσκια» γνώση, αλλά και η πιο ακατέργαστη: οι ιατρικές μελέτες, αυτό που συχνά αναφέρεται ως «ιατρικό άρθρο».  

Γιατί γίνονται ιατρικές μελέτες
;

Η κάθε νόσος μπορεί να εμφανίζεται με διαφορετικούς τρόπους, και να έχει διαφορετικές θεραπείες με διαφορετικές αποτελεσματικότητες. Οι μελέτες γίνονται προκειμένου να μειωθεί η πιθανότητα λάθους απο τους γιατρούς. Ο κάθε άνθρωπος όμως είναι διαφορετικός, και είναι στην διακριτική ευχαίρια του κάθε γιατρού αν στον συγκεκριμένο ασθενή θα ακολουθήσει πλήρως τις επιταγές της μελέτης, ή αν θα τις παρακάμψει για το όφελος του ασθενούς. Οι ιατρικές μελέτες γίνονται προκειμένου να μπορεί ένας γιατρός να βασίζει τις αποφάσεις του, όσο περισσότερο γίνεται, σε αντικειμενικά δεδομένα. Ο κάθε άνθρωπος όμως είναι ξεχωριστός.  

Δηλαδή αν μού πει να κάνω κάτι ένας φίλος, να μην το κάνω;

Ο συνδυασμός της εγκαθιδρυμένης γνώσης, της προσωπικής εμπειρίας, και των αποτελεσμάτων των μελετών οδηγεί ιδανικά τον γιατρό σε αποφάσεις σχετικά με την υγεία των μεμονωμένων ασθενών. Συνεπώς, καταστάσεις που μοιάζουν όμοιες, αντιμετωπίζονται διαφορετικά απο διαφορετικούς, ή ακόμα και απο τον ίδιο γιατρό. Ταυτόχρονα, για πολλές καταστάσεις υπάρχουν εξίσου αποτελεσματικές μα διαφορετικές μέθοδοι αντιμετώπισης, ενώ η ίδια νόσος έχει διαφορετικές βαρύτητες που απαιτούν διαφορετική αντιμετώπιση. Για τους λόγους αυτούς είναι καλό να παίρνει κανείς πάντα την γνώμη του γιατρού του, πριν πάρει οποιαδήποτε απόφαση σχετικά με την υγεία του. Με απλά λόγια, άλλο εσείς... άλλο ο «φίλος».  

Μπορώ να κατανοήσω μια ιατρική μελέτη
;

Και ναι, και όχι. Απαιτείται μεγάλη προσοχή, γνώση και εμπειρία όταν μελετά κανείς ιατρικά άρθρα. Οι λόγοι είναι πολλοί και έχουν να κάνουν με την εξειδικευμένη ορολογία, την έκταση που συχνά είναι μεγάλη, την μέθοδο αναζήτησης παρόμοιων μελετών που μπορεί να έχουν διαφορετικά αποτελέσματα, και πάνω απο όλα, την γνώση όσων δεν αναγράφονται στην μελέτη διότι αποτελούν κοινό τόπο για τους γιατρούς, όχι όμως απαραίτητα και τους μη-γιατρούς. Το καλύτερο που έχει να κάνει κανείς, είναι να φέρει το άρθρο που διάβασε, απο όποια πηγή, στον γιατρό του, και να τού ζητήσει να το μελετήσει και να τού πει την γνώμη του.  

Μπορώ να εμπιστεύομαι ότι διαβάζω στο διαδίκτυο
;

Όχι. Η ερώτηση μοιάζει αφελής, η αλήθεια όμως είναι πως ο καθένας μας πιστεύει πως οι πηγές του είναι έγκυρες, και πως ο ίδιος δεν «παραπλανάται» απο λανθασμένες πληροφορίες που συλλέγει απο περιοδικά, τηλεόραση και διαδίκτυο. Απο την άλλη, είναι μάλλον μη πρακτικό ένας άνθρωπος να ρωτά τον γιατρό του κάθε φορά που έχει μια μικρή απορία σχετικά με θέματα ιατρικά, όπως διατροφή, πρόληψη (τσεκ-απ) και λοιπά. Συνεπώς είναι μάλλον αναγκαίο να αναζητά απαντήσεις σε άλλους φορείς. Το διαδίκτυο είναι ένας τόπος ελεύθερης έκφρασης, όπου καθένας μπορεί να δημοσιεύσει την γνώμη του για κάτι, μάλιστα μπορεί εύκολα να το κάνει να μοιάζει ως αληθινό, και επιστημονικά βάσιμο. Στην πραγματικότητα όμως, ένα μεγάλο μέρος των πηγών, ακόμη και δημοφιλών χώρων στο διαδίκτυο, είναι το λιγότερο αυθαίρετο, αν όχι επικίνδυνο.  

Πώς μπορώ να είμαι πιο ασφαλής σχετικά με τις πληροφορίες που συλλέγω στο Ίντερνετ
;

Σαν βασική αρχή, όταν το ζήτημα ή η ερώτηση που προσπαθεί κανείς να απαντήσει είναι υψηλής σημασίας (για παράδειγμα η θεραπείες ασθενειών ή οι εμβολιασμοί) και σάς αφορά άμεσα, κάθε πληροφορία καλό είναι να διασταυρώνεται με τον αντίστοιχο επαγγελματία υγείας – με απλά λόγια, αν αυτό που ψάχνετε είναι σημαντικό και αφορά άμεσα την υγεία σας, ρωτήστε τον γιατρό σας.
Για απλούστερα ζητήματα, τα λεγόμενα «καθημερινά», όπως διατροφή, κάπνισμα, ή γενικές ερωτήσεις που δεν σάς αφορούν άμεσα (π.χ. «πώς κολλάει κανείς
HIV;»), αναζητήστε κατ’αρχήν απαντήσεις σε μεγάλους διεθνείς φορείς. Αυτοί, όπως ο WHO (World Health Organization), η UNICEF, το CDC (Center for Disease Control), οι διάφοροι Ιατρικοί Σύλλογοι και Ακαδημίες, κατά κανόνα έχουν ένα μέρος του site τους αφιερωμένο στην ενημέρωση των μη-γιατρών. Εκεί, έμπειροι επαγγελματίες υγείας μεταφράζουν την ιατρική γνώση σε καθημερινό λόγο, προκειμένου να γίνει κατανοητή ευκολότερα απο όλους.  
Η αμέσως επόμενη πηγή σας θα πρέπει να είναι sites που ελέγχονται απο επαγγελματίες υγείας, όπως γιατρούς, νοσηλευτές, μαίες και λοιπά. Θεωρητικά, καθένας απο αυτούς καταφεύγει στις προαναφερθείσες διεθνείς πηγές, και μεταφέρει μεταφρασμένες και προσαρμοσμένες τις πληροφορίες, προκειμένου να γίνουν κατανοητές απο όλους. Ένα «κόλπο» για να καταλάβετε αν η πηγή είναι έγκυρη είναι να αναφέρει την φράση, «για περισσότερες πληροφορίες απευθυνθείτε στον γιατρό σας», και γενικώς να μην ισχυρίζεται πως η λύση που προτείνει είναι η μόνη, ή η καλύτερη. Κανείς δεν μπορεί να ασκήσει ιατρική μέσα απο το διαδίκτυο, ή τη στύλη ενός περιοδικού.
Τα forums συζητήσεων μπορεί να αποτελέσουν μια πολύ καλή ευκαιρία ανταλλαγής εμπειριών. Κάποιες φορές οι απαντήσεις σε ερωτήσεις δίνονται απο γιατρούς – τότε ισχύουν τα όσα αναφέρονται στην προηγούμενη παράγραφο. Κάθε επαγγελματίας οφείλει να αναφέρει πως οι πληροφορίες που δίνει ηλεκτρονικά, δεν μπορούν να υποκαταστήσουν την επίσκεψη στον γιατρό σας.

Αποφύγετε φαρμακευτικές θεραπείες που σάς προτείνονται, ακόμα κι αν αυτές προέρχονται απο γιατρούς, αν δεν τις διασταυρώσετε πρώτα με τον δικό σας γιατρό. Ακόμα και απλά «γιατροσόφια» ή ροφήματα και συμπληρώματα διατροφής, μπορεί να κρύβουν κινδύνους που δεν σάς αποκαλύπτονται στο διαδίκτυο, είτε απο πρόθεση, είτε απο άγνοια. 

Με εκτίμηση,

Παναγιώτης Ρενιέρης, MD, FAAP


  • Διάδωσέ αυτό το άρθρο: